Στις 8 Φλεβάρη του 1980 σταμάτησε να χτυπά η καρδιά ενός συμβόλου. Μιας φωνής που λες και υπήρξε για να μας θυμίζει ότι ο πολιτισμός είναι κάτι πολύ σημαντικότερο, βαθύτερο κι αυθεντικότερο από τα σκουπίδια με τα οποία μας "ταίζει" η σύγχρονη μουσική βιομηχανία της φτήνειας, του ευτελούς, του δήθεν. Ο μεγάλος Νίκος Ξυλούρης, έφυγε για πάντα από τη γη που αγάπησε και τον αγάπησε, μονάχα όμως για να περάσει στην ιστορία αυτού του τόπου κι αυτού του λαού. Μιαν ιστορία που υπήρξε συνδημιουργός της και ενός λαού του οποίου υπήρξε σάρκα από τη σάρκα του...
Γεννημένος το 1936 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου, στο νομό Ρεθύμνου, είδε σε ηλικία 5 χρονών το χωριό του να γίνεται στάχτη από τους γερμανοφασίστες κατακτητές και την φαμίλια του να αναγκάζεται να ξερριζωθεί από τον τόπο της για να γλυτώσει. Ίσως αυτή η πρώτη του εμπειρία να εμφύσησε στο Νίκο Ξυλούρη αυτό το ευγενικό μίσος για την τυραννία, την καταπίεση και το φασισμό που θα οδηγούσε πολλά χρονιά μετά τα μουσικά του βήματα να υπηρετήσουν τους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες του λαού του. Όμως, πριν απ'όλα, ο Ξυλούρης ήταν ένας λυράρης - ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής, συνεχιστής μιας μακραίωνης παράδοσης που όμως στα χέρια του πήρε νέα πνοή, ανίχνευσε νέους δρόμους, τίναξε από πάνω της τη "ρετσινιά" του "φολκλόρ", έγινε τρόπος έκφρασης των πιο ευγενικών, βαθιών και ζωτικών ανησυχιών, αισθημάτων, αναγκών του λαού του.
Έτσι, κανείς δε μπορεί - και πώς θα μπορούσε άραγε - να πει αν ο "Ψαρονίκος" είναι ο σύγχρονος Ερωτόκριτος ή ο νέος Μακρυγιάννης. Αν είναι ο κρατούμενος που μετρά τις μέρες στα χουντικά κολαστήρια με ένα "καπνισμένο τσουκάλι", ή ο πραματευτής που γυρνά στα σοκάκια των κρητικών χωριών για να φλερτάρει τις γυναίκες και να πουλήσει τα θαυμαστά του πράματα. Είναι όλα αυτά μαζί και κάτι πάνω απ'όλα: η αδούλωτη, περήφανη, ανυπόταχτη ψυχή αυτού του λαού, που του αξίζει να ζει όρθιος κι ελεύθερος, να χαίρεται τον τόπο του, να αγαπά τη ζωή και τους ανθρώπους. Στη σημερινή Ελλάδα που θυμίζει μέρα με την ημέρα το "μεγάλο μας τσίρκο", το κενό των Ψαρονίκων αυτής της γης φαντάζει μεγαλύτερο κι από την άβυσσο...
Τι να πρωτοδιαλέξει κανείς από τη μουσική του πορεία, σε τούτο το μικρό, τιποτένιο μπροστά στο μεγαλείο του, αφιέρωμα. Με πλήρη επίγνωση της ανεπάρκειας, διαλέξαμε τρία τραγούδια μέσα στο πλήθος - στη θέση τους εξίσου καλά θα μπορούσαν να είναι δεκάδες άλλα: (α) ένα απόσπασμα από τον "Ερωτόκριτο" ("τα θλιβερά μαντάτα", σε ποίηση του μεγάλου Βιτσέντζου Κορνάρου και ενορχήστρωση Χριστόδουλου Χάλαρη), (β) το "φιλεντέμ", ένα χαρούμενο τραγούδι, γεμάτο αγάπη για τη ζωή και (γ) "τον πόλεμο τον κάνουνε", από τα "Αντιπολεμικά" σε μουσική Λίνου Κόκοτου και στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου.
Γεννημένος το 1936 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου, στο νομό Ρεθύμνου, είδε σε ηλικία 5 χρονών το χωριό του να γίνεται στάχτη από τους γερμανοφασίστες κατακτητές και την φαμίλια του να αναγκάζεται να ξερριζωθεί από τον τόπο της για να γλυτώσει. Ίσως αυτή η πρώτη του εμπειρία να εμφύσησε στο Νίκο Ξυλούρη αυτό το ευγενικό μίσος για την τυραννία, την καταπίεση και το φασισμό που θα οδηγούσε πολλά χρονιά μετά τα μουσικά του βήματα να υπηρετήσουν τους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες του λαού του. Όμως, πριν απ'όλα, ο Ξυλούρης ήταν ένας λυράρης - ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής, συνεχιστής μιας μακραίωνης παράδοσης που όμως στα χέρια του πήρε νέα πνοή, ανίχνευσε νέους δρόμους, τίναξε από πάνω της τη "ρετσινιά" του "φολκλόρ", έγινε τρόπος έκφρασης των πιο ευγενικών, βαθιών και ζωτικών ανησυχιών, αισθημάτων, αναγκών του λαού του.
Έτσι, κανείς δε μπορεί - και πώς θα μπορούσε άραγε - να πει αν ο "Ψαρονίκος" είναι ο σύγχρονος Ερωτόκριτος ή ο νέος Μακρυγιάννης. Αν είναι ο κρατούμενος που μετρά τις μέρες στα χουντικά κολαστήρια με ένα "καπνισμένο τσουκάλι", ή ο πραματευτής που γυρνά στα σοκάκια των κρητικών χωριών για να φλερτάρει τις γυναίκες και να πουλήσει τα θαυμαστά του πράματα. Είναι όλα αυτά μαζί και κάτι πάνω απ'όλα: η αδούλωτη, περήφανη, ανυπόταχτη ψυχή αυτού του λαού, που του αξίζει να ζει όρθιος κι ελεύθερος, να χαίρεται τον τόπο του, να αγαπά τη ζωή και τους ανθρώπους. Στη σημερινή Ελλάδα που θυμίζει μέρα με την ημέρα το "μεγάλο μας τσίρκο", το κενό των Ψαρονίκων αυτής της γης φαντάζει μεγαλύτερο κι από την άβυσσο...
Τι να πρωτοδιαλέξει κανείς από τη μουσική του πορεία, σε τούτο το μικρό, τιποτένιο μπροστά στο μεγαλείο του, αφιέρωμα. Με πλήρη επίγνωση της ανεπάρκειας, διαλέξαμε τρία τραγούδια μέσα στο πλήθος - στη θέση τους εξίσου καλά θα μπορούσαν να είναι δεκάδες άλλα: (α) ένα απόσπασμα από τον "Ερωτόκριτο" ("τα θλιβερά μαντάτα", σε ποίηση του μεγάλου Βιτσέντζου Κορνάρου και ενορχήστρωση Χριστόδουλου Χάλαρη), (β) το "φιλεντέμ", ένα χαρούμενο τραγούδι, γεμάτο αγάπη για τη ζωή και (γ) "τον πόλεμο τον κάνουνε", από τα "Αντιπολεμικά" σε μουσική Λίνου Κόκοτου και στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου