Ένας κύκλος τελείωσε, ένας άλλος αρχίζει...

Εδώ και λίγες μέρες, φίλες και φίλοι, έχετε διαπιστώσει ότι σταμάτησαν οι εκπομπές του MUSIC 4 REBELS WEB RADIO. Δεν οφείλεται σε τεχνικό πρόβλημα, ούτε σε αδυναμία, αλλά σε συνειδητή επιλογή. Εδώ και έναν χρόνο και περισσότερο, η επιλογή να δημιουργηθεί αυτός ο σταθμός ξεπέρασε κατά πολύ τις αρχικές μου προσδοκίες και πήγε πολύ περισσότερο από το σημείο της ικανοποίησης ενός προσωπικού "απωθημένου". Κάτι περισσότερο: μου έδωσαν την ευκαιρία να ανοίξω έναν νέο κύκλο σε αυτή την προσπάθεια, με δυο σημαντικούς σταθμούς - την "ένωση" των προσπαθειών μας με τον "αδελφό" (κυριολεκτικά και μεταφορικά) dr. Takis και τον Rockopolis web radio, αλλά και - κυρίως - με τη συμμετοχή μου στη μεγάλη ροκ οικογένεια του UP THE IRONS WEB RADIO που με αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή και μου έδωσε πρωτόγνωρες δυνατότητες μουσικής έκφρασης, μέσα από το πρόγραμμά του. Θέλω κι από εδώ, με την ευκαιρία αυτή, να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες σε όλα τα παιδιά του UP THE IRONS και ειδικά στον ΑΝΘΡΩΠΟ (πάνω απ'όλα) Γιώργο Λέτσο (aka DJL) για την ξεχωριστή σχέση αλληλοεκτίμησης που αναπτύξαμε αυτό τον καιρό. Από πλευράς μου, την κρατώ και την τιμώ ως κόρη οφθαλμού...

Υπό τις παρούσες συνθήκες, λοιπόν, η συνέχιση της λειτουργίας του MUSIC 4 REBELS, πέραν του σημαντικού για τις μικρές μου δυνάμεις οικονομικού βάρους, δε θα είχε κάτι ουσιαστικό να προσφέρει. Η τεράστια συνεισφορά του MUSIC 4 REBELS (που για εμένα ήταν, είναι και θα αποτελεί ένα ξεχωριστό "κεφάλαιο" στη ζωή μου, έστω και αν "έζησε" τόσο λίγο) ήταν οι εμπειρίες που μου πρόσφερε, οι φιλίες που με βοήθησε να οικοδομήσω και οι δρόμοι που μου άνοιξε για παραπέρα. Θα ήταν εξαιρετικά "άδικο" για τον MUSIC 4 REBELS να "ζητήσω" από αυτόν κάτι περισσότερο. Στο κάτω-κάτω, τι ομορφότερο στη ζωή, όταν ο ένας κύκλος "γεννάει" τον επόμενο, μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο;

"Ό,τι γεννιέται", λοιπόν, "αξίζει να πεθάνει", όπως είχε πει ο Γκαίτε. Όμως, στην περίπτωση του MUSIC 4 REBELS ο "θάνατος" είναι ΜΟΝΟ η ΑΡΧΗ μιας νέας "ζωής". Αυτή η νέα ζωή περικλείει ό,τι πιο δημιουργικό του προηγούμενου κύκλου: την εμπειρία του blog με το ξεχωριστό μουσικό και συνάμα ιδεολογικό/φιλοσοφικό "στίγμα" του, αλλά και το ζωντανό μουσικό "παραγόμενο" της συμμετοχής μου στον UP THE IRONS και της σχέσης μου με τον ROCKOPOLIS του φίλου κι αδερφού dr. Takis. Συνεχίζουμε, λοιπόν. "Αλλιώς", αλλά συνεχίζουμε. Το blog παραμένει, ως προσωπικός μου (και φυσικά και του RED ALERT με τον οποίο συνεχίζουμε μια δημιουργική φιλία που μετράει πάνω από 23 χρόνια πια) και, συγχρόνως, σε λίγες μέρες από σήμερα ελπίζω να είμαι σε θέση να αναγγείλω ότι αρχίζει η αναμετάδοση από το blog του προγράμματος του UP THE IRONS WEB RADIO. Φυσικά, σύντομα θα αναρτηθεί ενημέρωση με το πρόγραμμα του σταθμού και τις δικές μου εκπομπές σε αυτόν (ε, ας παινέψουμε λίγο και το σπίτι μας), όπως και του dr. Takis που μας συνδέει πια μια όλο και πιο γόνιμη και ουσιαστική φιλία. Πολλά νεότερα, λοιπόν, το συντομότερο δυνατό!!!

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΟΛΟΥΣ ΚΑΙ ΟΛΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΜΟΡΦΕΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΝΥΧΤΕΣ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΑΜΕ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΥΤΟ! Ξέρω, όμως, ότι με τους περισσότερους από εσάς, είμαστε πάλι μαζί και στο νέο κύκλο που αρχίζει. Και το ταξίδι θα είναι ακόμα πιο όμορφο...

12 Δεκέμβρη 2013

Dream Warrior

Ολιγοήμερες διακοπές για τον MUSIC 4 REBELS...

Ανακοινώνουμε σήμερα ότι ο σταθμός μας θα παραμείνει κλειστός για το διάστημα από 6 έως και 18 Αυγούστου, λόγω απουσίας μας σε ολιγοήμερες διακοπές εκτός Αθήνας. Να "φορτώσουμε" κι εμείς τις "μπαταρίες" μας και να επανέλθουμε δριμύτεροι! Ευχόμαστε σε όλους ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!!!

We announce today that our station will stay closed from August 6 until August 18, 2013, due to summer vacation period. We ask for your understanding and we promise we will return stronger and with the same passion for music! We wish to all our friends, A GOOD SUMMER!!!

Happy Birthday to the KING!

Με τις ευχές μας για τα 57α γενέθλια του ενός και μοναδικού "βασιλιά" που σεβόμαστε... του "βασιλιά" του ευρωπαϊκού κι όχι μόνο metal, του μεγάλου δανού King Diamond, δυο βιντεάκια, το ένα από τις σόλο δουλειές του και το άλλο από τη μπάντα που τον καταξίωσε, τους καταπληκτικούς Merciful Fate... 

Από τις σόλο δουλειές του μεγάλου King Diamond, διαλέξαμε το Welcome Home, από τον δίσκο με τίτλο Them (1988, Roadrunner).

Από τους Mercyful Fate, διαλέξαμε το υποβλητικό The Oath, από το πολύ δυνατό LP της μπάντας με τίτλο Don't Break the Oath (1984, Roadrunner/Music for Nations/Combat)

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ κύριε Kim Bendix Petersen, LONG LIVE TO THE KING of METAL!!!

Πρόβλημα με τον server του Listen2myradio - Εκτός λειτουργίας

Λόγω σοβαρού προβλήματος του κεντρικού σέρβερ από τον οποίο εξυπηρετείται ο σταθμός μας, εδώ και λίγη ώρα δεν υπάρχει συνδεσιμότητα και έχει διακοπεί η εκπομπή. Καταβάλλονται προσπάθειες για την επίλύση του προβλήματος, το συντομότερο δυνατό. Ευχαριστούμε για την κατανόηση. Μείνετε συντονισμένοι, σύντομα - ελπίζουμε - ο MUSIC 4 REBELS θα είναι πάλι μαζί σας!

H ROCK BRIGADE ...επελαύνει στον UP THE IRONS WEB RADIO!!!

Ανακοινώνω με χαρά ότι από σήμερα, Δευτέρα 27/5/2013 αρχίζει η πρωινή εκπομπή μου στον Up The Irons Web Radio. Η εκπομπή με τίτλο "ROCK BRIGADE" θα μεταδίδεται κάθε ΔΕΥΤΕΡΑ-ΤΡΙΤΗ και ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ από τις 12:00 ως τις 14:00. Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς την "οικογένεια" του UP THE IRONS WEB RADIO για τη ζεστασιά με την οποία με δέχθηκε στους κόλπους της και ελπίζω - είμαι σίγουρος - ότι μας περιμένουν πολύ όμορφες στιγμές επικοινωνίας, πάντα με επίκεντρο τη μεγάλη μας αγάπη, τη ροκ και μέταλ μουσική με την οποία μεγαλώσαμε. Τα υπόλοιπα, live on dexxx!!! http://www.rockradiodjl.gr/

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εκπομπή θα αναμεταδίδεται ΖΩΝΤΑΝΑ και από το stream του MUSIC 4 REBELS WEB RADIO

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ UP THE IRONS WEB RADIO!!!

Σήμερα είναι μια σημαντική ημέρα για το σταθμό μας, αλλά και για εμένα προσωπικά, μιας και στις 12:00 θα ξεκινήσει η πρώτη δοκιμαστική εκπομπή "ROCK BRIGADE" από τον πασίγνωστο ροκ/μέταλ ιντερνετικό σταθμό UP THE IRONS WEB RADIO, τον πιο γνωστό ίσως (και σίγουρα από τους γνωστότερους) αντίστοιχο σταθμό της πόλης. Από 12:00 έως 14:00, λοιπόν, ο MUSIC 4 REBELS WEB RADIO θα αναμεταδίδει την εκπομπή από το stream του. Ελπίζω και εύχομαι να είναι η αρχή μιας σημαντικής συνεργασίας! ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΙΤΕ!

This is the END, beautiful friend, Ray Manzarek...

Ο Ray Manzarek, ο χαρισματικός keyboard player των ιστορικών The Doors "έφυγε" τα ξημερώματα σήμερα. Τα συναισθήματα είναι ακόμα πολύ "νωπά" για να υπάρξει αυτή τη στιγμή κάποιο "αφιέρωμα" - και πώς, άλλωστε, σε μια τόσο τεράστια μουσική προσωπικότητα. Απλά, μια λέξη:

...This is the end
Beautiful friend
This is the end
My only friend, the end
Of our elaborate plans, the end
Of everything that stands, the end
No safety or surprise, the end
I'll never look into your eyes...again...

Για το Ray Mananzarek το βιολογικό τέλος μπορεί να έφτασε σήμερα. Το "τέλος", όμως, του θρύλου, της ιστορίας, των συναισθημάτων που ένιωσαν εκατομμύρια άνθρωποι ακούγοντας τις μαγικές νότες από το hammond του, δε μπορεί και δε θα υπάρξει... Όσο υπάρχουν άνθρωποι που ακούνε μουσική και πλημμυρίζουν από αισθήματα, ο Ray Manzarek θα είναι κάπου εκεί, μαζί τους.

Καλή αντάμωση, φίλε...

ΚΑΝΟΝΙΚΑ απόψε οι "ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ" στον MUSIC 4 REBELS Web Radio!!!

Ακόμα δεν έχουμε συνέλθει για τα καλά από την μεγάλη επιτυχία του χθεσινοβραδινού πάρτυ του MUSIC 4 REBELS WEB RADIO και του ROCKOPOLIS WEB RADIO στο φιλόξενο MOSQUITO στη Ν. Σμύρνη (περισσότερες λεπτομέρειες για το πάρτυ, σύντομα θα "ανέβουν" στο site μας, γι αυτό να είστε σε "επιφυλακή"!!!), αλλά πάντα πιστοί στο καθήκον!

Οι "ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ" και ο Dream Warrior θα είναι πιστές στο ραντεβού τους και αυτό το Σάββατο, όπως πάντα στις 18:00 με επιλογές από το χώρο του rock και του metal. Stay tuned, everybody!!!

LET THERE BE ALL TO ROCK!!!

Έτος: 2013, Χώρα: Ελλάδα.
Ο συνασπισμός των κυρίαρχων φυλών των καγκουραίων, των χιπχοπάδων, των τσιφτετελοποπ, των βλαχογκλαμουράτων έχει επιβάλει την καταπιεστική του κυριαρχία στις φυλές των ροκάδων, των μπλουζάδων, των μεταλλάδων και των άλλων μουσικά καταπιεσμένων ομάδων...Όλα τα media έχουν υποταχθεί στη "χούντα" της καγκουροβλαχογκλαμουριάς.
Όλα; ΟΧΙ!!!
Μερικά, εξακολουθούν ΑΚΟΜΑ να ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΝΤΑΙ και να επιμένουν. Και, ανάμεσα σ'αυτά, κάποια, δε μένουν μόνο στα λόγια και στην απόσταση...

...ΓΙ' ΑΥΤΟ... ΣΤΙΣ 17 ΜΑΗ 2013...
...Οι ROCKOPOLIS and MUSIC4REBELS WEB RADIOS ΕΝΩΝΟΥΝ ΤΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥΣ σε ένα ΠΑΡΤΥ ΠΟΥ ΘΑ ΑΦΗΣΕΙ ΕΠΟΧΗ!!!

Το βράδυ της Παρασκευής αυτής, στο Rock Bar "MOSQUITO", στη Ν. Σμύρνη, Ελ. Βενιζέλου 179, οι Dream Warrior, Red Alert και Dr. Takis θα βάλουν τα δυνατά τους (και ξέρετε τι σημαίνει αυτό...) ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΞΕΧΑΣΤΗ BLUES/ROCK/METAL βραδιά, ΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ!!!

ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΟΛΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΡΟΚΑΡΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΓΟΥΣΤΑΡΟΥΜΕ ΠΑΡΕΑ, γιατί είναι γνωστό ότι...
...WE 'RE NEVER TOO OLD TO ROCK AND WE 'RE CERTAINLY TOO FUCKIN' YOUNG TO DIE ...IN FRONT OF TV!!!

ΕΙΣΟΔΟΣ = FREE ENTRANCE
Μπύρες από 2,5 ευρώ, Ποτά από 5,0 ευρώ
τα πρώτα 72 (=66+6) μπυρονια/ποτά : μείον 1 ευρώ...
ΕΞΟΔΟΣ = κάτι από εμάς για εσάς (εξαρτάται και τον λαό!)

Πολεμάμε και τραγουδάμε...

Σαν σήμερα, πριν από 70 χρόνια, στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα σπίτι στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελοκήπους, ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ. Στην ιδρυτική συνδιάσκεψη της ΕΠΟΝ μετείχαν οι εξής οργανώσεις νέων: Η «Αγροτική Νεολαία Ελλάδος», η «Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία», η «Ενιαία Μαθητική Νεολαία», η «Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης», ο «Θεσσαλικός Ιερός Λόχος», η «Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία», η «Λεύτερη Νέα», η «Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος» (ΟΚΝΕ - είχε την πρωτοβουλία της σύσκεψης και την πρόταση για την ίδρυση της ΕΠΟΝ), η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος» και η «Φιλική Εταιρεία Νέων». Ωστόσο, συμμετείχαν και προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου, όπως ο Κ. Σωτηρίου, η Ρόζα Ιμβριώτη, η Μαρία Σβώλου κ.ά. 

Βασικοί σκοποί της ΕΠΟΝ, όπως διατυπώθηκαν στο άρθρο 3 του Καταστατικού της ήταν:

α) Η εθνική απελευθέρωση, η πλήρης ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα.

β) Η υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό.

γ) Η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή κι αν παρουσιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι το εσωτερικό μας καθεστώς θα πηγάζει από τη λεύτερη εκδήλωση της κυρίαρχης θέλησης του λαού και της νέας γενιάς. Επιπρόσθετα, για τη νέα γενιά αυτό σημαίνει ίσα πολιτικά δικαιώματα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρόνων, αφού έχουν ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική ζωή.

δ) Ο αγώνας κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου για την κατοχύρωση της ειρήνης, με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαίων και την αδελφική συνεργασία τους.

ε) Η ανοικοδόμηση της χώρας από τα ερείπια του πολέμου και της αξονικής κατοχής προς το συμφέρον και την ευημερία ολόκληρου του πληθυσμού.

Η ΕΠΟΝ έγραψε απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και μετά. Από τις γραμμές της πέρασαν 600.000 νέοι και νέες, από τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Σε 1.300 υπολογίζονται οι ΕΠΟΝίτες αντάρτες που έπεσαν στα πεδία των μαχών, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός αυτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, που πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή που πιάστηκαν και βασανίστηκαν από τις αρχές κατοχής και τα όργανά τους.

Η ΕΠΟΝ ήταν ο μεγάλος τροφοδότης του αγώνα. Στις πόλεις, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στα εργοστάσια, στις γειτονιές οι ΕΠΟΝίτες κι οι ΕΠΟΝίτισσες πάλεψαν για το ψωμί και τη λευτεριά, οργάνωσαν λέσχες μάθησης πολιτικής - πολιτιστικής. Έδωσαν από την πρώτη στιγμή τη μάχη κατά της επιστράτευσης, συνέβαλαν στη μάχη κατά της πείνας, πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις στις πόλεις, στις απεργίες και σε σαμποτάζ κατά του εχθρού, βοήθησαν καθοριστικά στις εκλογές της ΠΕΕΑ (μυστικά τον Απρίλη του 1944), έδωσαν μάχη ενάντια στα ναρκωτικά που οι άγγλοι ιμπεριαλιστές προσέφεραν «απλόχερα» στην επαναστατημένη νεολαία μετά την απελευθέρωση. Αντίστοιχα, η δράση της ΕΠΟΝ και στα χωριά στάθηκε ένα μεγάλο σχολείο και φανέρωσε πόσες δυνάμεις έχει ο λαός μας, παίζοντας στα χρόνια της μαύρης σκλαβιάς σπουδαίο πολιτιστικό ρόλο. Αξιοσημείωτη, εξάλλου, είναι και η εκδοτική δραστηριότητα της ΕΠΟΝ με το περιοδικό της, τη «Νέα Γενιά» να κυκλοφορεί από το Μάρτη του 1943 έως τον Οκτώβρη του 1947, αλλά και με δεκάδες άλλα παράνομα περιοδικά και αντιστασιακά έντυπα στην επαρχία (βλέπε φωτογραφικό αφιέρωμα).

Σήμερα, 70 χρόνια μετά, όλα αυτά αποτελούν πλούτο και παρακαταθήκη για το κίνημα, προσφέρουν υλικό για μελέτη, γνώση της ιστορίας, παραδειγματισμό από τα πάμπολλα ηρωικά παραδείγματα που έχει να επιδείξει η ΕΠΟΝ στην εποχή της.

Πηγή: www.902.gr

***********************

Ηχητικό υλικό στο σημερινό μας αφιέρωμα αποτελούν (α) ο ύμνος της ΕΠΟΝ, γραμμένος σε στίχους της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη και, αρχικά, μελοποιημένος από τον Αλέκο Ξένο και (β) το τραγούδι "Λόρδος Μπάϋρον", αφιερωμένο στο ένοπλο τμήμα της Οργάνωσης Σπουδάζουσας Αθήνας της ΕΠΟΝ που είχε την ονομασία "Λόχος Λόρδος Μπάυρον" και πολέμησε ηρωικά στις μάχες για την απελευθέρωσης της πρωτεύσουσας, αλλά και ενάντια στην αγγλική στρατιωτική επέμβαση του Δεκέμβρη του 1944. Η μουσική του τραγουδιού είναι από αμερικάνικο εμβατήριο του 1863, με τίτλο When Johnny comes marching home, στα πλαίσια του αμερικάνικου εμφυλίου πολέμου, από τη σκοπιά των Βορείων. Για το αυθεντικό τραγούδι, μπορεί κανείς να κάνει κλικ εδώ.

Νομική, 1973-2013...

Σαν σήμερα συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από την περίφημη κατάληψη της Νομικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών, στις 21 Φλεβάρη του 1973, από χιλιάδες φοιτητές που διατρανώνουν την αντίθεσή τους στην αμερικανοκίνητη φασιστική χούντα που κυβερνούσε τη χώρα από τον Απρίλη του 1968. 

Ένα σύντομο χρονικό των γεγονότων: από το πρωί της 21ης Φλεβάρη, πραγματοποιούνται στο κτίριο της Νομικής φοιτητικές συνελεύσεις. Μέχρι το μεσημέρι, έχουν συγκεντρωθεί στη Νομική γύρω στους 4.000 φοιτητές. Οι συγκεντρωμένοι φοιτητές φωνάζουν από την ταράτσα της Νομικής συνθήματα και ρίχνουν στα πεζοδρόμια αυτοσχέδια τρικ και χειρόγραφες προκηρύξεις. Τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι: «Λευτεριά στα αδέλφια μας», «Δημοκρατία», «Δεν περνά ο φασισμός», «Κάτω η χούντα», «Ελλάς Ελλήνων Φυλακισμένων». Από τις 7 το απόγευμα άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από τη Νομική εκατοντάδες άτομα, εκφράζοντας τη συμπαράστασή τους στους φοιτητές. Η αστυνομία διαλύει βίαια τους συγκεντρωμένους. Όμως, ο κόσμος ξανασυγκεντρώνεται και πάλι στην οδό Ακαδημίας. Ήταν η πρώτη κατάληψη της Νομικής, που έληξε το βράδυ της επόμενης μέρας. Οι φοιτητές αποχώρησαν συντεταγμένα, έχοντας σημειώσει μια ουσιαστική νίκη. Η αποχώρησή τους έγινε με την κάλυψη των χιλιάδων διαδηλωτών, που είχαν κατακλύσει τους δρόμους γύρω από τη Νομική. Ωστόσο, υπήρξαν συγκρούσεις με την αστυνομία και παρακρατικούς, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό και τη σύλληψη πολλών. 

Η κατάληψη της Νομικής δεν είναι μόνο η πιο μαζική και θεαματική αντιδικτατορική εκδήλωση στα χρονικά του φοιτητικού κινήματος (το Πολυτεχνείο του Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς είχε διαστάσεις πολύ ευρύτερες από μια μαζική αλλά βασικά φοιτητική κινητοποίηση). Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι, αφ' ενός, η πολιτικοποίησή της και, αφ' ετέρου, η ανοιχτή συμπαράσταση του αθηναϊκού λαού. Ο αγώνας των φοιτητών μαζικοποιείται και απηχεί όλο και πιο έντονα τις αντιδικτατορικές διαθέσεις που απλώνονται. Η αντίστροφη μέτρηση για την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβρη του 1973, έχει αρχίσει.

Δυο τραγούδια, χαρακτηριστικά του κλίματος της εποχής, αλλά πάντα διαχρονικά και επίκαιρα, συμπληρώνουν το αφιέρωμα: (α) το πασίγνωστο "Διότι δε συνεμορφώθην", σε στίχους, μουσική και εκτέλεση Μίκη Θεοδωράκη, από το δίσκο "Τα τραγούδια του Αγώνα" (1974, MINOS EMI) και (β) το επικό "Η μπαλάντα του ξεσηκωμού" από το δίσκο "Φουέντε Οβεχούνα" σε ποίηση Λόπε ντε Βέγκα, μουσική Θάνου Μικρούτσικου και ερμηνεία (συγκλονιστική) της Μαρίας Δημητριάδη (1977, Lyra).

Και όμως, κινείται...

Στις 15 Φλεβάρη του 1564, γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας ένας άνθρωπος που με τις επιστημονικές του εργασίες έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στο ξεπέρασμα των θρησκευτικών προλήψεων και του μεσαιωνικού σκοταδισμού. Πρόκειται, ασφαλώς, για τον Galileo Galilei, τον άνθρωπο που ήρθε σε σύγκρουση με την καθολική εκκλησία για τις αντιλήψεις του για τη δομή του σύμπαντος.

Γόνος ξεπεσμένης αριστοκρατικής Φλωρεντινής οικογένειας, ο νεαρός Γαλιλαίος μπόρεσε με τεράστιες θυσίες των γονέων του να τελειώσει το σχολείο και αργότερα να εγγραφεί στην Ιατρική σχολή στο Πανεπιστήμιο της Πίζας. Ένας πλούσιος οικογενειακός φίλος, ο μαρκήσιος Γκουϊνταμπάλντο, φρόντισε να βρει ο Γαλιλαίος δουλειά κάνοντας διαλέξεις περί Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα και αργότερα, ως επίσημος μαθηματικός στον Μεγάλο Δούκα της Τοσκάνης. Άρχισε να ευημερεί, αλλά δεν του έμενε καιρός να σπουδάζει Ιατρική. Η φήμη του άρχισε να απλώνεται. Οι ευγενείς, ακόμη και βασιλείς των διαφόρων χωρών της Ευρώπης παρακολουθούσαν τις διαλέξεις του και σύντομα έφτασε να ομιλεί σε ακροατήριο που το αποτελούσαν πάνω από 2.000 διακεκριμένες προσωπικότητες της Ευρώπης. Ήταν τώρα ελεύθερος να αξιοποιήσει τα χαρίσματά του. Ο κόσμος τον εκτιμούσε και τον σεβόταν, αν και υπήρχαν και μερικοί που τον φοβόταν και τον μισούσαν. Κανένα πεδίο γνώσεως δεν ήταν για τον Γαλιλαίο απρόσφορο για έρευνα, κανείς νόμος ή ανόητη προκατάληψη δεν είχαν τόση δύναμη ώστε να τον εμποδίσουν από την εργασία του. Αντιμετώπισε έναν κόσμο που έμενε προσηλωμένος στην άγνοια και απέδειξε ότι το θάρρος είναι μια αρετή χρήσιμη όχι μόνο στα πεδία των μαχών.

Ο Γαλιλαίος θεμελίωσε με τα πειράματά του για την ελεύθερη πτώση των σωμάτων και τις ταλαντώσεις του εκκρεμούς την ονομαζόμενη σήμερα «Κλασική Μηχανική» και γενικότερα τη Φυσική. Οι παρατηρήσεις του με ένα τηλεσκόπιο στον ουρανό και τους πλανήτες, άνοιξαν το δρόμο για τη σύγχρονη Αστρονομία. Ανακάλυψε τις φάσεις του πλανήτη Αφροδίτη, τους πρώτους 4 δορυφόρους του πλανήτη Δία, τις ηλιακές κηλίδες, καθώς επίσης τους δακτύλιους γύρω από τον πλανήτη Κρόνο. Ο Γαλιλαίος διατύπωσε επίσης πρώτος την εκτίμηση ότι ο γαλαξίας αποτελείται από ένα πλήθος αστέρων. Το 1585 δημοσίευσε ο μεγάλος αυτός φυσιοδίφης την πρώτη επιστημονική του εργασία με τίτλο «Θεωρήματα σχετικά με το κέντρο βάρους των στερεών σωμάτων». Την αμέσως επόμενη χρονιά δημοσιεύει μελέτη σχετικά με τον υδροστατικό ζυγό. Κατά την τριετία 1586-89 πραγματοποίησε ο Γαλιλαίος μεγάλο αριθμό πειραμάτων Φυσικής. Η μέθοδός του ήταν καθαρά επιστημονική: πραγματοποιούσε πειράματα και κατόπιν εξηγούσε, με τη βοήθεια μαθηματικών υπολογισμών, τα αίτια των φαινομένων και τα συμπεράσματα, στα οποία κατέληγε. Η φήμη του Γαλιλαίου ως φυσικού και μαθηματικού ήταν κάποια στιγμή τόσο μεγάλη ώστε το 1589 του προσφέρθηκε η έδρα μαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Πίζας, στο οποίο είχε φοιτήσει παλαιότερα, χωρίς να πάρει όμως πτυχίο. Τελικά, έγινε καθηγητής στην Πίζα, στην Πάδοβα επί 18 έτη και από το 1610 πάλι στην Πίζα.


Ο Γαλιλαίος ανακοίνωσε τις περισσότερες από τις αστρονομικές ανακαλύψεις του κατά τη δεύτερη δεκαετία του 17ου αιώνα, οι οποίες επιβεβαίωναν τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα του Κοπέρνικου. Η ενίσχυση αυτής της «νέας αστρονομίας» εξαγρίωσε τους συντηρητικούς κύκλους, κοσμικούς και εκκλησιαστικούς, οι οποίοι έβλεπαν στην ανατροπή των αριστοτελικών αντιλήψεων την προσβολή του πολιτικού και εκκλησιαστικού συστήματος της Τοσκάνης, της Ιταλίας και όλης της Ευρώπης. Έτσι έγινε ο Γαλιλαίος στόχος επιθέσεων και συκοφαντιών από πλευράς σημαντικών σχολαστικών «φιλοσόφων» της εποχής του. Οι αστρονομικές αντιλήψεις του Γαλιλαίου κηρύχθηκαν πεπλανημένες, αφού ήταν αντίθετες με τις πάγιες απόψεις του Αριστοτέλη. Οι ηλιακές κηλίδες που παρατήρησε ο Γαλιλαίος εξηγήθηκαν από τους εκκλησιαστικούς «ειδήμονες» ως σύννεφα γύρω από τον ήλιο ή, κατ' άλλους, ως λεκέδες στο τηλεσκόπιο, οι δορυφόροι του Δία που επίσης κατέγραψε ο Γαλιλαίος ήταν αδύνατον να υπάρχουν, αφού κανένας αρχαίος Έλλην αστρονόμος δεν τους παρατήρησε - με γυμνό μάτι εννοείται.

Ο Γαλιλαίος είχε γίνει με την πάροδο του χρόνου ένθερμος υποστηρικτής του ηλιοκεντρικού συστήματος του Κοπέρνικου και το ανακοίνωνε σε όποιον ήθελε να το πληροφορηθεί! Αυτό τον έφερε σε οριστική σύγκρουση με την Εκκλησία, η οποία τού συνέστησε να σταματήσει να διδάσκει τις «αιρετικές» ηλιοκεντρικές αρχές που ήταν αντίθετες με την Αγία Γραφή («Στήτω ήλιος κατά Γαβαών...»). Ταυτόχρονα τοποθετήθηκε από το Βατικανό το βιβλίο του Κοπέρνικου στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων (Index). Η Eκκλησία υπερασπιζόταν, χωρίς να έχει αρμοδιότητα, τις αστρονομικές απόψεις του Αριστοτέλη και άλλων αρχαίων Ελλήνων φυσιοδιφών, τους οποίους όμως σε άλλες περιπτώσεις εξύβριζε και συκοφαντούσε ως «ειδωλολάτρες» και «κλέφτες ξένων ιδεών». Λόγω του βιβλίου «Διάλογος» (Dialogo sapra i dui massimi sistemi del mondo) που έγραψε ο Γαλιλαίος και έθεσε σε κυκλοφορία το 1632, το οποίο περιέχει σύγκριση των πλανητικών αρχών τού Πτολεμαίου και του Κοπέρνικου, προκλήθηκε τεράστια αναστάτωση, πρώτον επειδή ήταν γραμμένο στα ιταλικά και όχι στα λατινικά, άρα θα διαβαζόταν από τον απλό λαό και δεύτερον, επειδή ο Γαλιλαίος υπερασπιζόταν σ' αυτό με σαρκασμό σε βάρος της Εκκλησίας τις απαγορευμένες αστρονομικές αρχές του Κοπέρνικου. Έτσι, εκλήθη ο μεγάλος ερευνητής σε απολογία. Το 1633 εξαναγκάστηκε ο Γαλιλαίος να παραδεχτεί δημόσια τις «πλάνες» του για το ηλιοκεντρικό σύστημα: κατά λάθος παρουσιαζόταν στο «Διάλογο» το ηλιοκεντρικό σύστημα ως σωστό και επίσης κατά λάθος αναφερόταν εκεί ότι η Γη περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της. Με αυτές τις «ομολογίες λάθους» διέφυγε ο Γαλιλαίος τη θανατική καταδίκη στην πυρά από την «Ιερά Εξέταση», αλλά καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό χωρίς χρονικό όριο, λόγω «βαρύτατων εγκλημάτων» και «υποψίας αίρεσης». Επίσης απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του βιβλίου του που περιείχε «κατά λάθος» τις αιρετικές αντιλήψεις. Ο θρύλος αναφέρει ότι, εξερχόμενος ο Γαλιλαίος από την αίθουσα όπου συνεδρίαζε η «Ιερά Εξέταση», αναφώνησε «και όμως γυρίζει», εννοώντας την περιστροφή της Γης και ανακάλεσε έτσι την αναγνώριση της δήθεν πλάνης του. Αυτό το επεισόδιο δεν τεκμηριώνεται όμως από κανένα ιστορικό στοιχείο και μάλλον δημιουργήθηκε την εποχή του Διαφωτισμού με στόχο την ηρωποίηση του ερευνητή.

Ο Γαλιλαίος πέθανε το βράδυ της 8ης προς 9η Γενάρη του 1642 στο Αρτσέτρι της Φλωρεντίας, όπου είχε εγκατασταθεί από τον προηγούμενο Δεκέμβρη μετά την άρση του κατ'οίκον περιορισμού του από το εκκλησιαστικό δικαστήριο. Ο τάφος του μεγάλου επιστήμονα βρίσκεται στον Καθεδρικό Ναό του Σάντα Κρότσε (του Τιμίου Σταυρού) της Φλωρεντίας. Ανά τους αιώνες, χιλιάδες κόσμου έχουν επισκεφτεί το μέρος εκείνο για να τιμήσουν τη μνήμη του μεγάλου ανδρός που είχε το θάρρος να κηρύξει εκείνο που πίστευε σ' έναν κόσμο που του ήταν εχθρικός. Τη χρονιά του θανάτου του Γαλιλαίου γεννήθηκε ο Ισαάκ Νεύτων, που βασιζόμενος μεταξύ άλλων στη δουλειά του Γαλιλαίου και του Κέπλερ ολοκλήρωσε την επιστημονική επανάσταση στον τομέα της φυσικής και έθεσε τα θεμέλια της κλασσικής φυσικής. Ο Πάπας αποκατέστησε τη μνήμη του Γαλιλαίου στις 31 Οκτώβρη 1982, 350 χρόνια μετά το διωγμό του.

Ο Γαλιλαίος έγινε στην παγκόσμια συνείδηση σύμβολο του τολμηρού, ελεύθερα σκεπτόμενου επιστήμονα, ο οποίος περιγράφει τη φύση σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του και όχι με βάση ιδεολογικο-φιλοσοφικές αντιλήψεις. Η προσωπικότητα του Γαλιλαίου θέτει και το χρονικό όριο, μετά από το οποίο άρχισε εκ των πραγμάτων να υποχωρεί η αξίωση του εκκλησιαστικού μηχανισμού να ελέγχει και καθοδηγεί τις επιστημονικές ανακαλύψεις, σύμφωνα με ιδεολογικές ή προσωπικές αντιλήψεις του πάπα ή μεμονωμένων ιεραρχών. Αυτή η αργή αλλά σταθερή υποχώρηση της «επιστημονικής θεολογίας» την οδήγησε σταδιακά σε αναδίπλωση και, από το 19ο αιώνα, στην παρακολούθηση από θέσης ουραγού πλέον της έκρηξης των επιστημών που είχε αρχίσει με την Αναγέννηση.

Τα τραγούδια που συμπληρώνουν το αφιέρωμά μας προέρχονται από δυο σημαντικούς δίσκους, αφιερωμένους την προσωπικότητα και τη ζωή του Γαλιλαίου. Ο πρώτος είναι το LP των γερμανών symphonic death metallers, Haggard με τίτλο Eppur Si Muove (2004, Drakkar Entertainment), απ'όπου διαλέξαμε δύο τραγούδια, το ομότιτλο του δίσκου και το Per Aspera Ad Astra και ο δεύτερος είναι το δεύτερο full length LP της ιταλικής progressive metal μπάντας Time Machine με τίτλο Act II: Galileo (1995, Spell Records) απ'όπου η επιλογή μας είναι το I hold the key (into the void).

Στο "μεγάλο μας τσίρκο", λείπεις τόσο πολύ...

Στις 8 Φλεβάρη του 1980 σταμάτησε να χτυπά η καρδιά ενός συμβόλου. Μιας φωνής που λες και υπήρξε για να μας θυμίζει ότι ο πολιτισμός είναι κάτι πολύ σημαντικότερο, βαθύτερο κι αυθεντικότερο από τα σκουπίδια με τα οποία μας "ταίζει" η σύγχρονη μουσική βιομηχανία της φτήνειας, του ευτελούς, του δήθεν. Ο μεγάλος Νίκος Ξυλούρης, έφυγε για πάντα από τη γη που αγάπησε και τον αγάπησε, μονάχα όμως για να περάσει στην ιστορία αυτού του τόπου κι αυτού του λαού. Μιαν ιστορία που υπήρξε συνδημιουργός της και ενός λαού του οποίου υπήρξε σάρκα από τη σάρκα του...

Γεννημένος το 1936 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου, στο νομό Ρεθύμνου, είδε σε ηλικία 5 χρονών το χωριό του να γίνεται στάχτη από τους γερμανοφασίστες κατακτητές και την φαμίλια του να αναγκάζεται να ξερριζωθεί από τον τόπο της για να γλυτώσει. Ίσως αυτή η πρώτη του εμπειρία να εμφύσησε στο Νίκο Ξυλούρη αυτό το ευγενικό μίσος για την τυραννία, την καταπίεση και το φασισμό που θα οδηγούσε πολλά χρονιά μετά τα μουσικά του βήματα να υπηρετήσουν τους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες του λαού του. Όμως, πριν απ'όλα, ο Ξυλούρης ήταν ένας λυράρης - ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής, συνεχιστής μιας μακραίωνης παράδοσης που όμως στα χέρια του πήρε νέα πνοή, ανίχνευσε νέους δρόμους, τίναξε από πάνω της τη "ρετσινιά" του "φολκλόρ", έγινε τρόπος έκφρασης των πιο ευγενικών, βαθιών και ζωτικών ανησυχιών, αισθημάτων, αναγκών του λαού του.

Έτσι, κανείς δε μπορεί - και πώς θα μπορούσε άραγε - να πει αν ο "Ψαρονίκος" είναι ο σύγχρονος Ερωτόκριτος ή ο νέος Μακρυγιάννης. Αν είναι ο κρατούμενος που μετρά τις μέρες στα χουντικά κολαστήρια με ένα "καπνισμένο τσουκάλι", ή ο πραματευτής που γυρνά στα σοκάκια των κρητικών χωριών για να φλερτάρει τις γυναίκες και να πουλήσει  τα θαυμαστά του πράματα. Είναι όλα αυτά μαζί και κάτι πάνω απ'όλα: η αδούλωτη, περήφανη, ανυπόταχτη ψυχή αυτού του λαού, που του αξίζει να ζει όρθιος κι ελεύθερος, να χαίρεται τον τόπο του, να αγαπά τη ζωή και τους ανθρώπους. Στη σημερινή Ελλάδα που θυμίζει μέρα με την ημέρα το "μεγάλο μας τσίρκο", το κενό των Ψαρονίκων αυτής της γης φαντάζει μεγαλύτερο κι από την άβυσσο...

Τι να πρωτοδιαλέξει κανείς από τη μουσική του πορεία, σε τούτο το μικρό, τιποτένιο μπροστά στο μεγαλείο του, αφιέρωμα. Με πλήρη επίγνωση της ανεπάρκειας, διαλέξαμε τρία τραγούδια μέσα στο πλήθος - στη θέση τους εξίσου καλά θα μπορούσαν να είναι δεκάδες άλλα: (α) ένα απόσπασμα από τον "Ερωτόκριτο" ("τα θλιβερά μαντάτα", σε ποίηση του μεγάλου Βιτσέντζου Κορνάρου και ενορχήστρωση Χριστόδουλου Χάλαρη), (β) το "φιλεντέμ", ένα χαρούμενο τραγούδι, γεμάτο αγάπη για τη ζωή και (γ) "τον πόλεμο τον κάνουνε", από τα "Αντιπολεμικά" σε μουσική Λίνου Κόκοτου και στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου.

Δεν υπάρχει γη πέρα από το Βόλγα...

Σαν σήμερα, πριν 70 χρόνια, τελείωνε μια από τις πιο διάσημες, σημαντικές, αλλά και φρικιαστικές μάχες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στις 2 Φλεβάρη του 1943, τα κουρελιασμένα συντρίμμια της άλλοτε πανίσχυρης 6ης Στρατιάς της Βέρμαχτ, 100 χιλιάδες μισοπεθαμένοι από την πείνα και το κρύο στρατιώτες με επικεφαλής τον πρώσσο αριστοκράτη, στρατάρχη φον Πάουλους, τσακισμένα από την αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού και την ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών της πόλης, παραδόθηκαν άνευ όρων στα ερείπια του Στάλινγκραντ προδιαγράφοντας σε σημαντικό βαθμό την επερχόμενη ήττα των φασιστικών ορδών. Σαν ελάχιστο αφιέρωμα σε μια από τις πιο καθοριστικές στιγμές στην ιστορία του νεότερου κόσμου, αναδημοσιεύουμε το άρθρο του γνωστού δημοσιογράφου Κώστα Αρβανίτη για την επέτειο αυτή, διανθισμένο - όπως πάντα - από τις δικές μας μουσικές "παρεμβάσεις", με σεβασμό στο πνεύμα των ιστορικών γεγονότων.

70 χρόνια από τη μάχη του Στάλινγκραντ
του Κώστα Αρβανίτη

Σήμερα κλείνουν 70 χρόνια από το τέλος της μάχης του Στάλινγκραντ, μιας από τις δραματικότερες μάχες όλων των εποχών. O ιστορικός υλισμός θα βλέπει πάντοτε σκεπτικά δηλώσεις όπως ότι το τάδε ή το δείνα γεγονός άλλαξε την ιστορία. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να στερήσει από συγκεκριμένα γεγονότα την κολοσσιαία καθοριστικότητα που είχαν για την εξέλιξη της ιστορίας των ανθρώπων και των κοινωνιών. Εδώ λοιπόν θα αποδώσουμε την δέουσα σημασία και τιμή στην σημαντικότερη και πιο πολυσυζητημένη ίσως μάχη του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου.

Η κατάσταση του Ανατολικού Μετώπου  στα μέσα του 1942

Η Γερμανική εκστρατεία απέναντι στη Σοβιετική Ένωση που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1941 μόνο σαν ένα τεράστιο αψυχολόγητο ποντάρισμα με εξίσου μεγάλο ρίσκο μπορεί να χαρακτηριστεί. Η αήττητη σχεδόν μέχρι τότε ναζιστική πολεμική μηχανή είναι στραμμένη απέναντι σε μια αχανή χώρα, με άγνωστα χαρακτηριστικά και άγνωστες δυνατότητες. Αυτό είχε ήδη φανεί σε ένα βαθμό μέχρι τότε, όταν οι εκτιμήσεις των Ναζί έχουν ήδη αποδειχθεί εσφαλμένες. Οι έτσι κι αλλιώς ρατσιστές και ανορθολογικοί ναζί έχουν υποτιμήσει απίστευτα τον αντίπαλό τους: Ο σοβιετικός στρατός είναι σχετικά αξιόμαχος, αν και όχι σε επαρκές επίπεδο ακόμα, οι παραγωγικές δυνατότητες της νεαρής ακόμα ΕΣΣΔ έχουν διασωθεί από την εισβολή και δουλεύουν σε πλήρως πολεμικούς ρυθμούς και το καθεστώς είναι προφανώς δημοφιλέστερο από τους κατακτητές και τους προδότες και δεν έχει καταρρεύσει σε μια νύχτα όπως υπολόγιζε η ναζιστική ηγεσία. Επίσης, μετά τις πρώτες γρήγορες (και μεγάλες επιτυχίες)  του Γερμανικού στρατού ως τον Οκτώβρη του 1941 η υπόθεση της ήττας του Κόκκινου Στρατού μετράει ήδη μια ηχηρή αποτυχία έξω από τη Μόσχα τον Δεκέμβρη και το Γενάρη της νέας χρονιάς. Μέσα σε μια λευκή κόλαση στους -50 βαθμούς Κελσίου σε φάσεις, είναι η πρώτη φορά που οι Γερμανοί ηττώνται σε τόσο μεγάλο επίπεδο, μεγέθους ομάδων στρατιών δηλαδή (μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες στρατιωτών σε κάθε πλευρά) και η νέα χρονιά θα βρει τις δύο δυνάμεις να αναζητούν το επόμενο βήμα τους κοιτώντας πιο προσεκτικά τον εχθρό απέναντι.

Δεν υποτιμούν μόνο οι Γερμανοί τον αντίπαλό τους. Οι Σοβιετικοί, με πρώτο το Στάλιν κρίνουν πως ο ναζιστικός στρατός που βρίσκεται απέναντί τους  έχει λίγο χρόνο ζωής μετά την ψυχρολουσία (κυριολεκτικά) της Μόσχας. Αυτό τους οδηγεί, μετά από αρκετές απερίσκεπτες επιθέσεις σε όλο το (τεράστιο) μήκος του μετώπου να αναγκαστούν να σταματήσουν την αντεπίθεση μετά από μεγάλες απώλειες, και οι Γερμανοί έχουν ξανά τη δυνατότητα για μια μεγάλη στρατηγική επίθεση, την πρώτη μετά την εισβολή. Η επίθεση αυτή θα ξεκινήσει καλοκαίρι καθώς ο ρωσικός χειμώνας είναι αμείλικτος ειδικά για τους ξένους εισβολείς και η απόφαση του ναζιστικού επιτελείου είναι να μην επιτεθεί προς τη Μόσχα ξανά κατά μέτωπο, αλλά να την προσπεράσει από τα νότια και να κινηθεί προς τον Καύκασο και τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου που η ναζιστική οικονομική φούσκα χρειαζόταν πάση θυσία. Η επιχείρηση αυτή ονομάζεται Μπλε Περίπτωση, χρησιμοποιεί 1.000.000 Γερμανούς στρατιώτες και 300.00 συμμάχους, 1900 τανκς και 1600 αεροπλάνα και ξεκινάει στις 28 Ιουνίου του 1942. Οι δυνάμεις μοιράζονται στα δύο και η μία, η ομάδα Α κινείται προς τον Καύκασο ενώ η άλλη, η Β προς το Βόλγα. Τα αποτελέσματα σε απώλειες του εχθρού και εδαφικά κέρδη είναι θεαματικά και για την ομάδα Β στις 23 Αυγούστου του 42 το καθήκον έχει σχεδόν ολοκληρωθεί: η δυτική όχθη του Βόλγα είναι σχεδόν καθαρή από Σοβιετική αντίσταση. Μένει μόνο μια πόλη, ένα σημαντικό λιμάνι και βιομηχανικό κέντρο της περιοχής. Το Στάλινγκραντ. Περικυκλώνεται με συνοπτικές διαδικασίες, η μάχη για την κατάκτηση του ξεκινάει αμέσως, και το αποτέλεσμα φαίνεται προδιαγεγραμμένο.

Η μάχη των ερειπίων

Το Στάλινγκραντ στις αρχές του πολέμου ήταν μια ακμάζουσα πόλη με πληθυσμό εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων. Αυτό δεν πτοεί τους Ναζί, που έχουν αποδείξει ήδη στις κατεχόμενες χώρες της Ευρώπης ότι είναι χειρότεροι από όλους τους βαρβάρους της ιστορίας, που ξεκινούν τη μάχη με έναν τεράστιο αεροπορικό βομβαρδισμό που μετατρέπει την πόλη σε συντρίμμια και σκοτώνει 40000 αμάχους.

Αυτό φυσικά θέτει και τα δεδομένα της μάχης, όπως το θέλει και ο σοβιετικός στρατηγός της 62ης  στρατιάς Βασίλι Τσούικοφ που ηγείται της άμυνας του Στάλινγκραντ: οι εμπόλεμοι μάχονται στα ερείπια των κτηρίων, τα τανκς είναι αδύνατο να κινηθούν και η μάχη γίνεται σιγά σιγά μια αλληλοσφαγή χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Οι γραμμές είναι τόσο κοντά που ο βομβαρδισμός είναι αδύνατος. Για να παρθεί ένα και μόνο κτήριο χρειάζονται αμέτρητοι γερμανοί στρατιώτες: οι μάχες στο σταθμό των τραίνων, στα εργοστάσια “Κόκκινος Οκτώβρης”, “Μπαρικάντι” και “Φέλιξ Τζερζίνσκι” και στο σιλό του σιταριού, μια σουρεαλιστική μάχη στην οποία τα πάντα καταλήγουν εκτός από αίμα να βάφονται και με αλεύρι. Κάθε τοποθεσία παίρνεται και χάνεται πολλές φορές, για τo σταθμό των τραίνων αυτό συμβαίνει 14 φορές σε 6 ώρες. Μέσα σε όλα αυτά ελάχιστοι πια άμαχοι προσπαθούν να επιβιώσουν από τον πόλεμο και την πείνα, ενώ το εργοστάσιο τρακτέρ έχει μετατραπεί σε εργοστάσιο παραγωγής τανκ τα οποία βγαίνουν από την παραγωγή και πηγαίνουν απευθείας στη μάχη, πολλές φορές άβαφα, χωρίς σκοπευτικά και επανδρωμένα από εργάτες του εργοστασίου. Ο ανεφοδιασμός των Σοβιετικών, από την άλλη, καθώς η πόλη είναι περικυκλωμένη, γίνεται με πλοιάρια από την ελεύθερη όχθη του Βόλγα, τα οποία βομβαρδίζονται ανηλεώς από την γερμανική αεροπορία.

“…δεν υπάρχει γη για μας πέρα από το Βόλγα”

… είναι τα λόγια του ήρωα της μάχης και της Σοβιετικής Ένωσης ελεύθερου σκοπευτή Βασίλι Ζάιτσεφ. Tα λόγια όμως γενικά είναι αδύνατο να περιγράψουν το αποκαλυπτικό τοπίο της μάχης του Στάλινγκραντ. Στους 3 περίπου μήνες που κράτησε η πρώτη φάση της μάχης, σκοτώνονται και τραυματίζονται πάνω από τα 2/3 των συνολικών απωλειών για κάθε πλευρά, που αγγίζει το εκατομμύριο. Πρόκειται για ένα κύκλο εχθροπραξιών αντάξιο των πιο αιματηρών μαχών του Α’ Π.Π., περιορισμένο όμως σε μια πόλη με το 95% των κτηρίων της κατεστραμμένο. Τους δύσκολους μήνες Σεπτέμβρη και Οκτώβρη 1942, ο μέσος όρος ζωής για έναν καινούριο Σοβιετικό στρατιώτη ήταν 1 μέρα και για τον αξιωματικό 3. Στα μέσα του Νοέμβρη ο Σοβιετικός τομέας, παρότι έχει παραδώσει το κάθε χιλιοστό εδάφους με αντίτιμο αρκετούς νεκρούς του Άξονα (κυριολεκτικά), έχει περιοριστεί σε μια λωρίδα γης πάνω στο ποτάμι με μήκος 800 μέτρα και βάθος διακόσια. Σε ένα βομβαρδισμό του Σεπτέμβρη, δεξαμενές καυσίμων δίπλα στο αρχηγείο της Επιτροπής Άμυνας της Πόλης παίρνουν φωτιά και ο στρατηγός Τσούικοφ χάνεται για 3 μέρες μέσα στην πυρκαγιά. Επανεμφανίζεται τελικά ζωντανός. Κι από την άλλη πλευρά οι απώλειες είναι τρομακτικές, καθώς η τελειοποιημένη γερμανική πολεμική τέχνη έχει εκφυλιστεί σε μια τυφλή αιματοχυσία χωρίς τέλος, χωρίς ωράριο, χωρίς γραμμή  μετώπου, χωρίς έλεος που οι Γερμανοί στρατιώτες πικρόχολα ονομάζουν ο «πόλεμος των ποντικών».

Κι όμως το Στάλινγκραντ κρατάει. Κρατάει για όλους τους λόγους: γιατί η κατάσταση του μετώπου είναι απελπιστική και άμα η μάχη χαθεί θα σημαίνει καταστροφή, γιατί στον τομέα της πόλης, από τον εργάτη του εργοστασίου μέχρι τον φρουρό και μέχρι τον στρατηγό Τσούικοφ, η απόφαση είναι κοινή: μόνο νεκροί θα φύγουν από κει. Στις ώρες της πραγματικής απελπισίας, ο Τσούικοφ στέλνει εθελοντικά αποσπάσματα καμικάζι πίσω από τις γερμανικές γραμμές τα βράδια: στρατιώτες που μόνοι τους επιλέγουν να σκοτώσουν όσους περισσότερους εχθρούς μπορούν πριν σκοτωθούν οι ίδιοι, τα οποία αποσπάσματα μνημονεύονται με τρόμο στα γερμανικά πολεμικά ημερολόγια.  Τα χαρακτηριστικά της ανηλεούς σφαγής είναι και ιδεολογικά: ο Χίτλερ έχει τάξει σε κάθε στρατιώτη του 600 στρέμματα γης και Ρώσους σκλάβους, οι δε υπάνθρωποι για τους Ναζί σοβιετικοί  στρατιώτες του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο βλέπουν στους εχθρούς του Άξονα τους βάρβαρους κατακτητές κι εγκληματίες που έχουν την ευθύνη για τον τελικό απολογισμό των 14.5 εκατομμυρίων  νεκρών αμάχων, για τα 27.000 κατεστραμμένα χωριά και τις 600 πόλεις. Μια ομάδα στρατιωτών υπό τον λοχία Παβλόφ καταλαμβάνουν ένα πολυόροφο σπίτι, το οχυρώνουν και ζουν μέσα αποκομμένοι από τον υπόλοιπο σοβιετικό στρατό για δυο μήνες, πολεμώντας μέρα και νύχτα. Τελικά το κρατάνε μέχρι και μετά την παράδοση των Γερμανών. Για την κατάληψη του “σπιτιού του Παβλόφ”, όπως ονομάστηκε θα χρειαστούν περισσότεροι νεκροί Γερμανοί απ’ότι για την κατάληψη του Παρισιού, θα πει χαριτολογώντας ο στρατηγός Τσούικοφ μετά το τέλος της μάχης. Δεν υπάρχει περίπτωση για βήμα πίσω.

Οδομαχίες στα ερείπια

Τα μάτια των δυο αντιπάλων αλλά και ολόκληρου του κόσμου είναι στραμμένα στην τιτανομαχία που λαμβάνει χώρα στα ερείπια της κάποτε ζωντανής πόλης. Έχουν καταλήξει πως εκεί θα κριθεί η παρτίδα του Ανατολικού Μετώπου, και κατ’επέκταση του σημαντικότερου κομματιού του πολέμου. Μέχρι τα μέσα του Νοέμβρη, οι Ναζί καταθέτουν πάνω από 600.000 νεκρούς και τραυματίες στο πεδίο της μάχης, αλλά σιγά σιγά φτάνουν προς το Βόλγα και κατέχουν πια το 90% της πόλης. Η προσπάθεια τους αυτή έχει ένα σχετικά ανησυχητικό επακόλουθο: οι πλευρές της Ομάδας Β φυλάσσονται από στρατιώτες και μονάδες Β’ διαλογής, Ρουμάνικες, Ουγγρικές και Ιταλικές καθώς οι επίλεκτες Γερμανικές δυνάμεις πολεμούν και πεθαίνουν μέσα στην πόλη με μέτωπο στο Βόλγα. Συγκεκριμένα, τα εκτεθειμένα πλευρά της ομάδας στρατιών προς Βορρά και Νότο τα φυλάνε Ρουμάνικες μονάδες, υποβαθμισμένες σε εξοπλισμό, εκπαίδευση και ηθικό.

Ο Παβλόφ και το σπίτι του

Σε αυτές θα τύχει η δυσάρεστη έκπληξη, στις 19 και 20 Νοέμβρη από Βορρά και Νότο αντίστοιχα, να διαπιστώσουν την σαρωτική αντεπίθεση τριών ολόκληρων στρατιών, κινούμενων από το πουθενά μέσα από την θεωρητικά άδεια στέπα στα δυτικά του Βόλγα. Τα σύμμαχα στους Γερμανούς στρατεύματα δεν έχουν καμία πιθανότητα: καταρρέουν γρήγορα και μέσα σε 4 μέρες ο στρατηγός Νικολάι Βατούτιν βλέπει τις δυνάμεις του να συναντιούνται στο χωριό Κάλατς, ολοκληρώνοντας το κλείσιμο της τανάλιας. Και ξαφνικά, μέσα σε 4 μέρες η κατάσταση είναι πλήρως αντεστραμμένη: μέσα στο Στάλινγκραντ, χωρίς εφόδια, με τον βαρύ Ρωσικό χειμώνα προ των πυλών, η αφρόκρεμα της ναζιστικής πολεμικής μηχανής και πολλές συμμαχικές δυνάμεις, η 6η στρατιά υπό τον Πρώσο στρατηγό και ευγενή Φρίντριχ Πάουλους, 265000 άντρες με τους 200000 να είναι Γερμανοί, βρίσκονται περικυκλωμένοι από τον Κόκκινο Στρατό. Και το ρολόι αρχίζει να μετράει αντίστροφα.

Το κλείσιμο της παγίδας

Το σχέδιο της διπλής περικύκλωσης της 6ης στρατιάς, ήταν ήδη κλασσικής σύλληψης, από την εποχή του Αννίβα και των Ρωμαίων ακόμα. Αυτό καθόλου δεν απασχολεί τους αρμόδιους στρατηγούς του Γενικού Στρατηγείου του Κόκκινου Στρατού Γκιόργκι Ζούκοφ και Αλεξάντρ Βασιλιέφσκι: είναι απόλυτα  επιτυχημένο. Ο Στάλιν έχει ένα προτέρημα σε σχέση με τον μανιακό Χίτλερ, γνωρίζει πως δεν είναι στρατιωτικός και δεν επεμβαίνει πια στα σχέδια που του παρουσιάζουν οι στρατηγοί του, που έχουν αποδείξει τις ικανότητες τους. Τους αφήνει λοιπόν να σχηματίσουν ένα μέτωπο προς τους περικυκλωμένους και ένα προς τα έξω, και ταυτόχρονα να ξεκινήσουν τις διαδικασίες της καταστροφής της 6ης στρατιάς.

Η παγίδα κλείνει στο Κάλατς

Οι Γερμανοί, μετά την εφιαλτική έκπληξη τη στιγμή που πίστευαν πως η νίκη είναι κοντά, προσπαθούν ψύχραιμα να αντιδράσουν. Ο Ρωσικός χειμώνας που είχε καταστρέψει τον Ναπολέοντα και τη δικιά του Μεγάλη Στρατιά και λίγο έλειψε να καταστρέψει και τους ίδιους στη Μόσχα το 41-42 δεν αστειεύεται: οι περικυκλωμένοι αρχίζουν σιγά σιγά να μην έχουν τρόφιμα, καύσιμα, πυρομαχικά και φάρμακα και οι θερμοκρασίες είναι κάτω από το 0 ενώ οι αναπτερωμένοι Σοβιετικοί επιτίθενται με λύσσα. Δυστυχώς για αυτούς, παίρνουν την καταστροφική απόφαση να μην διατάξουν την 6η  στρατιά να προσπαθήσει να διαφύγει  από τον κλοιό, για λόγους τιμής, για να μην εγκαταλείψει τον εξοπλισμό της και γιατί ο Χίτλερ προτιμά να πεθάνουν παρά να εγκαταλείψουν το Στάλινγκραντ. Το σχέδιο αυτό ενισχύεται από τις αλαζονικές απόψεις του αρχηγού της ναζιστικής αεροπορίας Χέρμαν Γκέρινγκ (που θα αυτοκτονήσει πριν εκτελεστεί στη Νυρεμβέργη) πως μπορεί να ανεφοδιάσει 265.000 άνδρες από αέρος.

Φυσικά, οι εκτιμήσεις είναι όλες λάθος και όλος ο Νοέμβρης χάνεται έτσι. Μέχρι το Δεκέμβρη, οι έγκλειστοι τρέφονται ήδη με χιόνι και πεθαίνουν από κρύο και τις ασθένειες, πέρα και έξω από τις μάχες και τις απώλειες εκεί. Ο χαρακτήρας της κατάστασης γίνεται αντιληπτός: είναι απελπιστική.

Οι Γερμανοί αποφασίζουν τελικά με φοβερή καθυστέρηση να επιτεθούν για να σπάσουν τον κλοιό. Δυστυχώς γι’αυτούς, οι εποχές έχουν αλλάξει και αυτό θα φανεί ολοκληρωτικά στις μάχες (και τις ήττες) των ερχόμενων χρόνων. Οι Σοβιετικοί είναι πολύ πιο ικανοί, από φαντάρο ως το στρατηγό, πολύ καλύτερα εξοπλισμένοι, προετοιμασμένοι και με το ηθικό στα ύψη, σε σχέση με τις καταστροφικές ήττες που έπαθαν από τους Γερμανούς το 1941. Οι επιθέσεις των Γερμανών αποκρούονται πριν εκδηλωθούν καλά καλά: ειδική μνεία αξίζει ο νεαρός στρατηγός Μαλινόφσκι, που απέναντι στον Γερμανό Χοτ και τις ισχυρές και έμπειρες τεθωρακισμένες δυνάμεις του, επιτίθεται και τις συντρίβει στο Κοτελνίκοβο το Δεκέμβρη του 1942. Είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας μάχη τεθωρακισμένων  που χάνει η Γερμανία στον Β’ Π.Π., πρώτη από τις πολλές που έπονται. Ταυτόχρονα, ο υπεύθυνος για τη σωτηρία των περικυκλωμένων Γερμανός στρατηγός Έριχ φον Μάνσταϊν, αναγκάζεται να κινηθεί μακριά από το Στάλινγκραντ για να συγκρατήσει νέα επίθεση του Κόκκινου Στρατού προς το Ροστόφ, που ήρθε κι αυτή σαν έκπληξη. Η επίθεση αυτή τελικά δεν πετυχαίνει, αλλά η μοίρα της 6ης στρατιάς έχει σφραγιστεί: είναι πλέον αβοήθητοι.

Η παράδοση

Μέχρι τα Χριστούγεννα του ’42 η κατάσταση φαίνεται πια τετελεσμένη. Η σωτηρία από τα έξω έχει αποκλειστεί και οι εντός του κλοιού αρχίζουν να μην έχουν τα βασικά για να επιβιώσουν. Μετά τις 22 Ιανουαρίου,έχουν χάσει πια και τα δύο τελευταία αεροδρόμια καθώς υποχωρούσαν προς το κέντρο του κλοιού. Οι Σοβιετικοί προτείνουν στον Πάουλους παράδοση με εξαιρετικά γενναιόδωρους όρους, αλλά ο στρατηγός υπακούοντας διαταγές αρνείται. Και η επίθεση συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Για την 6η στρατιά είναι το οριστικό τέλος.

Στο Βερολίνο η ναζιστική ηγεσία ξέρει ότι έχει χάσει, το μόνο που ελπίζει πια είναι να χάσει με τους όρους της. Γι’αυτό στις 30 του μήνα, που ο Πάουλους που βλέπει τους άντρες του να μην έχουν πια να φάνε ζητά άδεια να παραδοθεί, ο Χίτλερ αρνείται, τον προβιβάζει σε στρατάρχη υπονοώντας του να αυτοκτονήσει για να μην πιαστεί αιχμάλωτος.

Ακολουθεί μια από τις πιο κωμικοτραγικές στιγμές του Β΄Παγκόσμιου Πολέμου. Ο (στρατάρχης πια) Πάουλους είναι ένας Πρώσος αριστοκράτης και η υπομονή του εξαντλείται, καθώς δε βλέπει το λόγο να πεθάνει μαζί με τους άντρες του για τα γούστα και το γόητρο του Χίτλερ. Δηλώνει λοιπόν ανοιχτά πως “δεν έχει καμία όρεξη να υπακούσει στις εντολές ενός Αυστριακού λοχία” και παραδίνεται λοιπόν στις 31/1/1943 παρά τις αντίθετες διαταγές του Χίτλερ μαζί με 100.000 περίπου στρατιώτες που έχουν απομείνει στο κλοιό, μέσα σε αυτούς 22 στρατηγοί, προς μεγάλη δυστυχία της ναζιστικής ηγεσίας, που βλέπει τους Σοβιετικούς να διασκεδάζουν βγάζοντας φωτογραφίες Άρειων στρατιωτών ανώτατης βαθμίδας να παραδίδονται στους σλαβομπολσεβίκους υπανθρώπους. Ο δε Πάουλους θα καταλήξει να συνεργάζεται με τους Σοβιετικούς στην «Εθνική Επιτροπή για μια Ελεύθερη Γερμανία» μαζί με άλλους αιχμάλωτους Γερμανούς αξιωματικούς. Η παράδοση ολοκληρώνεται στις 2 Φεβρουαρίου 1943. Μετά από 5 μήνες, από την πλήρη απελπισία στο Στάλινγκραντ κυριαρχούν οι πανηγυρισμοί:  η πόλη έχει σωθεί και η νίκη του Κόκκινου Στρατού είναι ολοκληρωτική.

Ο αέρας που φυσάει από τη στέππα

Στη Γερμανία κυριαρχεί το πένθος. Δεν είναι απλά μια στρατιωτική αποτυχία: το 3ο Ράιχ βιώνει για πρώτη φορά αυτό που ως τώρα προκαλούσε στους εχθρούς – μια πρωτοφανή, τρομαχτική στρατιωτική καταστροφή. Η 6η στρατιά και οι λοιπές δυνάμεις της ομάδας Β αντιπροσώπευαν ένα πολύ σεβαστό ποσοστό των δυνάμεων της Ναζιστικής στρατιωτικής δύναμης στην Ανατολή, και κυρίως το πιο έμπειρο και ικανό, που δεν μπορεί να αναπληρωθεί. Οι απώλειες των Γερμανών για πρώτη φορά και όχι τελευταία είναι ίσες με των Σοβιετικών. Εκατοντάδες χιλιάδες γερμανικά σπίτια θρηνούν το θάνατο ή την αιχμαλωσία του παιδιού τους, ο Χίτλερ διατάσσει τριήμερο πένθος και το γερμανικό ραδιόφωνο σταματάει το πρόγραμμά του. Όλα αυτά συνεπάγονται μια συνειδητοποίηση για τους Γερμανούς, με αβάσταχτο βάρος: ότι τελικά ο πόλεμος μπορεί να χαθεί. Η αμφιβολία αρχίζει να κατατρώει τη ναζιστική παραίσθηση από μέσα.

Από την άλλη, για τους κατεχόμενους λαούς και τους συμμάχους τα πράγματα είναι πολύ απλά. Η ναζιστική προπαγάνδα δεν τολμά να κρύψει την είδηση και ολόκληρος ο κόσμος μαθαίνει σύντομα την τρομερή μοίρα των επίλεκτων του Γερμανικού στρατού στο Στάλινγκραντ. Το φυσικό επακόλουθο: θριαμβευτικοί χαιρετισμοί από το Ρούζβελτ και τον Τσώρτσιλ και η λέξη ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ γράφεται σε κάθε εφημερίδα της υφηλίου και σε κάθε τοίχο της κατεχόμενης Ευρώπης, από την Ελλάδα ως την Ολλανδία. Μία λέξη μόνο, ελπίδα για τους καταπιεσμένους και γι’αυτούς που πολεμούν στα υπόλοιπα μέτωπα, σύμβολο πως οι βάρβαροι Ναζί κατακτητές δεν είναι αήττητοι.

Οι Σοβιετικοί τέλος, πρακτικοί άνθρωποι και έχοντας καταλάβει πως αυτός ο πόλεμος θα αργήσει να τελειώσει, αρχίζουν να προετοιμάζονται για τη νέα μονομαχία του καλοκαιριού του 1943, που θα διεξαχθεί στο τόξο του Κούρσκ. Μέσα από άλλη μια σειρά τιτανικών συγκρούσεων τον Ιούλιο, θα κερδίσουν με πολύ κόπο κι εκεί, θέτοντας το Γερμανικό στρατό οριστικά σε θέση άμυνας. Από εκεί ξεκινά μια συνεχής υποχώρηση, που δυο χρόνια μετά, θα κλείσει με την κατάκτηση του Βερολίνου, μέσα στα συντρίμμια του ναζιστικού καθεστώτος και που θα σημάνει επί της ουσίας το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Επίλογος

Πολλά πράγματα έχουν ειπωθεί για το πως γράφεται η ιστορία. Ας κρατήσουμε κάτι βασικό: ότι η πλευρά της εργατικής τάξης και της κοινωνικής χειραφέτησης πρέπει να διατηρήσει ζωντανή τη δική της μνήμη. Στο Στάλινγκραντ, ο στρατός των εργατών και των χωρικών σήκωσε το ανάστημά του από την απελπισία και τσάκισε το στρατό των Αρείων δουλοκτητών. Αυτή είναι και η κληρονομιά του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου: ότι ο φασισμός κι ο μιλιταρισμός που επικυρώθηκαν στα κοινοβούλια και υποδούλωσαν κι αιματοκύλισαν εκατομμύρια ανθρώπους για χάρη του κεφαλαίου, ηττήθηκαν στα ίσα, στα πεδία των μαχών. Ηττήθηκαν από τους στρατούς των απλών ανθρώπων, των εργαζόμενων ανθρώπων με το όπλο στο χέρι, από τις ζούγκλες του Ειρηνικού και τη στέπα του Βόλγα, ως τα βουνά της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας. Κανείς λογικός άνθρωπος δεν επιδιώκει τον πόλεμο, τα εκατομμύρια των νεκρών αυτού του αγώνα όμως γεννούν μια υποχρέωση: να μην επιτρέψουμε ποτέ ξανά στο φασισμό να επιστρέψει. Γεννούν ακόμα κι ένα παράδειγμα: πως όσο φονικά κι αν είναι τα όπλα των μιλιταριστών, όσο ισχυρό κι αν είναι το κεφάλαιο που τους τα χαρίζει, θα λυγίσουν και θα γίνουν θρύψαλα αν βρουν απέναντι τους αποφασισμένους τους φτωχούς και τους καταπιεσμένους, τους απλούς εργαζόμενους ανθρώπους. Όπως γίνανε θρύψαλα σε μια πόλη στη Ρωσία, το 1942 και αυτή έμεινε στην ιστορία ακόμα κι αν αργότερα της αλλάξαν όνομα. Στάλινγκραντ.

ΠΗΓΗ: http://seisaxthia.wordpress.com/2013/02/02/70-χρόνια-από-τη-μάχη-του-στάλινγκραντ-2/

*****************

Μουσικός επίλογος στο αφιέρωμά μας, με λίγα στοιχεία για τα τραγούδια που επιλέξαμε να το επενδύσουμε: (α) der heimliche aufmarch, σε στίχους Erich Wienert, μουσική Hanns Eisler και εκτέλεση Ernst Busch, (β) Stalingrad, από τους σουηδούς goth metallers Nightingale (από το LP του 2005, Invisible), (γ) Священная война (The Sacred War), από την χορωδία του Κόκκινου Στρατού και (δ) Stalingrado από το ιταλικό ska συγκρότημα Banda Bassotti (LP Asί es mi vida, 2003, Gridalo Forte Records).

Ο "πανέξυπνος τρελός" κύριος Πόε...

Η 19η Ιανουαρίου είναι η επέτειος γέννησης ενός από τους μεγαλύτερους - και συνάμα από τους πιο αμφιλεγόμενους - συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Στις 19 Ιανουαρίου του 1809 γεννήθηκε στη Βοστώνη ο Edgar Allan Poe, γιος του ζεύγους ηθοποιών David Poe και Elisabeth Arnold Hopkins οι οποίοι, όμως, πέθαναν μέσα σε διάστημα 2 ετών και οι δυο, αφήνοντας το μικρό γιο τους στα χέρια του John Allan, επιτυχημένου εμπόρου καπνού από το Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια και οικογενειακού φίλου της μητέρας του. Η οικογένεια Allan μετά από μια 5ετία διαμονής στην Αγγλία, επέστρεψε στις ΗΠΑ και στο Ρίτσμοντ, όπου και ο νεαρός Poe συνέχισε τις σπουδές του.

Μετά από μια ταραχώδη εφηβεία και πρώιμη νεότητα, που χαρακτηρίσθηκαν από ασωτίες και πάθος για τη χαρτοπαιξία που δημιούργησαν μεγάλα χρέη και κρίση στις σχέσεις του με τη θετή του οικογένεια, ο Poe βρέθηκε σε ηλικία 22 ετών (έχοντας ήδη κάνει την εμφάνισή του στο λογοτεχνικό χώρο με δυο ποιητικές συλλογές, Tamerlane και Al Aaaraf) στην πόλη της Βαλτιμόρης, όπου και έκτοτε παρέμεινε με τη θεία του Mary Klem και την κόρη της - και μετέπειτα σύζυγό του - Virginia Elisa Klem. Έχοντας αποταχθεί από τον αμερικανικό στρατό, όπου είχε αρχικά αναζητήσει επαγγελματική "στέγη", στράφηκε στα γράμματα, στην κριτική και στη λογοτεχνία και ως μέσο βιοπορισμού. Βραβεύτηκε για πρώτη φορά για το διήγημά του Message in a Bottle, το 1833, ξεκινώντας έτσι μια λαμπρή λογοτεχνική καριέρα στη διάρκεια της οποίας μετακόμισε στη Φιλαδέλφεια, όπου ανέλαβε θέσεις βοηθού συντάκτη σε γνωστά φιλολογικά περιοδικά της εποχής. Η αποκάλυψη, στις αρχές του 1842, ότι η σύζυγός του έπασχε από φυματίωση έδωσε ένα γερό χτύπημα στην, ούτως ή άλλως, ιδιόμορφα ευαίσθητη ψυχολογία του, ωθώντας τον στο ποτό. Μετακομίζει στη Νέα Υόρκη, όπου ωστόσο συνεχίζει ακάθεκτος τη λογοτεχνική του παραγωγή, αποκορύφωμα της οποίας είναι έργα όπως το The Raven (ίσως το πιο γνωστό ποίημά του) που του χαρίζουν μια προσωρινή οικονομική ανακούφιση. Ωστόσο, ο θάνατος της γυναίκας του το 1847 δίνει ένα ακόμα χτύπημα, που βρήκε ανάλογη συνέχεια στη διάλυση του αρραβώνα του με τη Sara Elen Whitman, γεγονός που τον οδήγησε σε μια απόπειρα αυτοκτονίας, το 1848. Επιστρέφει στο Ρίτσμοντ, όπου επανεμφανίζεται στη λογοτεχνική σκηνή μετά από διακοπή δύο ετών, με την πραγματεία Eureka και την ποιητική συλλογή Annabel Lee που είναι και οι τελευταίες του σημαντικές δημοσιεύσεις. Στα τέλη του Σεπτέμβρη του 1849 ανακαλύπτεται τυχαία σε κάποιο δρόμο της Βαλτιμόρης σε παραληρηματική κατάσταση, για να εκπνεύσει λίγες μέρες αργότερα, στις 7 Οκτώβρη 1849. Ο τάφος του βρίσκεται στη Βαλτιμόρη και αποτελεί σημαντικό αξιοθέατό της, ακόμα και σήμερα.

Το ποιητικό και μυθιστορηματικό έργο του Poe αποτέλεσε σημαντικό σημείο αναφοράς για λογοτεχνικά είδη όπως το αστυνομικό μυθιστόρημα, η νουβέλα μυστηρίου, το διήγημα φαντασίας. Από το έργο του άντλησαν έμπνευση σημαντικοί λογοτέχνες, όχι μόνο της χώρας του (όπως οι W. Whitman, H.F. Lovecraft, W. Falkner, H. Melville κλπ.), αλλά και παγκόσμια (π.χ. οι Μπωντλαίρ, Μαλλαρμέ και Ουγκώ στη Γαλλία, ο Όσκαρ Ουάιλντ, αλλά και ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ στην Αγγλία).

Για τη μουσική "επένδυση" του αφιερώματος στην επέτειο γέννησης του Edgar Allan Poe, κρατήσαμε μερικά πολύ γνωστά τραγούδια από το χώρο της rock και metal σκηνής, με στίχους που παραπέμπουν ευθέως σε έργα του. Είναι το Mask of the Red Death των Crimson Glory (LP Trascendance, MCA/Roadracer, 1988), το Murders in the Rue Morgue, των Iron Maiden, από το LP Killers (EMI, 1981) και το The Raven των Alan Parson's Project, από το LP Tales of Mystery and Imagination (20th Century Fox/Charisma, 1976) που - όπως φαίνεται και από τον τίτλο του - ήταν όλος αφιερωμένος στο έργο του Πόε.

Η κόκκινη Ρόζα χάθηκε κι αυτή...

...κανείς δεν ξέρει
που το κορμί της παραχώσαν.
Έλεγε την αλήθεια
στους φτωχούς,
γιαυτό κι οι πλούσιοι τη σκοτώσαν...

(B. Brecht, Επιτάφιος στη Ρόζα Λούξεμπουργκ, 1919)

Σήμερα συμπληρώνονται 95 χρόνια από τη μέρα της δολοφονίας της μεγάλης Πολωνίδας επαναστάτριας, Ρόζας Λούξεμπουργκ και του εξέχοντος Γερμανού επαναστάτη Καρλ Λίμπκνεχτ, από τα "τάγματα εφόδου" (Freikorps) της Γερμανικής κυβέρνησης των Σοσιαλδημοκρατών, ως απάντηση στην εξέγερση των γερμανών εργατών το 1918. Οι δυο επιφανείς ηγέτες των επαναστατημένων γερμανών εργαζομένων συνελλήφθησαν στο Βερολίνο και η μεν Ρόζα ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου και ρίχθηκε στο ποτάμι, ο δε Καρλ πυροβολήθηκε στο κεφάλι από πίσω και παραχώθηκε σε κάποιο ανώνυμο νεκροταφείο μαζί με άλλα θύματα του αντεπαναστατικού πογκρόμ της εποχής. Τραγική ειρωνεία(;): οι επικεφαλής της κυβέρνησης του Βερολίνου που διέταξαν τη δολοφονία ήταν, μέχρι και δυο χρόνια πριν, στο ίδιο κόμμα (το SPD) με τη Λούξεμπουργκ και τον Λίμπκνεχτ, όταν οι τελευταίοι αποχώρησαν με άλλα επαναστατικά στοιχεία κάτω από την προδοτική στάση της πλειοψηφίας των σοσιαλδημοκρατών στο θέμα της στάσης απέναντι στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την ανακωχή που κήρυξε επίσημα το κόμμα με τη μοναρχική κυβέρνηση του Γουλιέλμου Κάιζερ. Ένας από αυτούς, ο Friedrich Embert ήταν μαθητής, μάλιστα, της Λούξεμπουργκ στην κομματική ακαδημία του SPD στο Βερολίνο, για να γίνει χρόνια αργότερα δήμιός της και, στη συνέχεια, πρώτος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με τις ευλογίες της τάξης των κεφαλαιοκρατών της Γερμανίας, που κάποτε υποτίθεται ότι αντιπάλευε...

Δεν είναι στις προθέσεις μας, ούτε ο χώρος κατάλληλος για μια εκτενή αναφορά στο θεωρητικό και πολιτικό έργο των δυο αυτών σπουδαίων επαναστατών που ανέδειξε το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα. Λίγους, ενδεχομένως, να ενδιαφέρει το γεγονός ότι έπεσαν θύματα, ανάμεσα στα άλλα και των δικών τους αντιφάσεων που οδήγησαν και στην ήττα της γερμανικής επανάστασης του 1918, μια ήττα που αν είχε αποφευχθεί ίσως η πορεία της ανθρώπινης ιστορίας να ήταν σήμερα διαφορετική. Εκείνο που έχει, σε κάθε περίπτωση τη σημασία του είναι το να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε, σε μια εποχή που η γνώση και η μνήμη διώκονται ως εγκλήματα καθοσιώσεως και που η ιστορία ξαναγράφεται από τους (προσωρινούς, έστω) νικητές. Τα λόγια της Ρόζας, από την άποψη αυτή είναι μια πολύτιμη παρακαταθήκη στους αγωνιστές του σήμερα: "...δε χάσαμε ακόμα και θα νικήσουμε, όσο δε θα έχουμε χάσει την ικανότητά μας να μαθαίνουμε...". Ακόμα και αν η ίδια πλήρωσε με τη ζωή της την αλήθεια αυτή, εμείς τουλάχιστον, ας διδαχθούμε εγκαίρως...

Τρία τραγούδια μνήμης συνοδεύουν το σημερινό θεματικό αφιέρωμα τιμής στους δυο νεκρούς ήρωες της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης: ο μελοποιημένος από τον Kurt Weil "επιτάφιος" στη Ρόζα Λούξεμπουργκ από τον Bertholt Brecht (Das Berliner Requiem, εδώ σε εκτέλεση της The London Sinfonietta με μαέστρο τον David Atherton), η ελληνική "εκδοχή" ενός μικρού αποσπάσματος από το παραπάνω ποίημα, σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και εκτέλεση Γιάννη Κούτρα, από το δίσκο "Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ" (Lyra, 1978) και, τέλος, η συγκλονιστική ερμηνεία της πρόσφατα αδικοχαμένης Μαρίας Δημητριάδη στη "Rosa Luxemburg" του Μάνου Ελευθερίου που κι αυτός, πολύ πιο πρόσφατα, μας άφησε. Η μουσική είναι κι εδώ του Θάνου Μικρούτσικου, από το δίσκο "Τροπάρια για Φονιάδες" (Lyra, 1977).