...κανείς δεν ξέρει
που το κορμί της παραχώσαν.
Έλεγε την αλήθεια
στους φτωχούς,
γιαυτό κι οι πλούσιοι τη σκοτώσαν...
(B. Brecht, Επιτάφιος στη Ρόζα Λούξεμπουργκ, 1919)
Σήμερα συμπληρώνονται 95 χρόνια από τη μέρα της δολοφονίας της μεγάλης Πολωνίδας επαναστάτριας, Ρόζας Λούξεμπουργκ και του εξέχοντος Γερμανού επαναστάτη Καρλ Λίμπκνεχτ, από τα "τάγματα εφόδου" (Freikorps) της Γερμανικής κυβέρνησης των Σοσιαλδημοκρατών, ως απάντηση στην εξέγερση των γερμανών εργατών το 1918. Οι δυο επιφανείς ηγέτες των επαναστατημένων γερμανών εργαζομένων συνελλήφθησαν στο Βερολίνο και η μεν Ρόζα ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου και ρίχθηκε στο ποτάμι, ο δε Καρλ πυροβολήθηκε στο κεφάλι από πίσω και παραχώθηκε σε κάποιο ανώνυμο νεκροταφείο μαζί με άλλα θύματα του αντεπαναστατικού πογκρόμ της εποχής. Τραγική ειρωνεία(;): οι επικεφαλής της κυβέρνησης του Βερολίνου που διέταξαν τη δολοφονία ήταν, μέχρι και δυο χρόνια πριν, στο ίδιο κόμμα (το SPD) με τη Λούξεμπουργκ και τον Λίμπκνεχτ, όταν οι τελευταίοι αποχώρησαν με άλλα επαναστατικά στοιχεία κάτω από την προδοτική στάση της πλειοψηφίας των σοσιαλδημοκρατών στο θέμα της στάσης απέναντι στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την ανακωχή που κήρυξε επίσημα το κόμμα με τη μοναρχική κυβέρνηση του Γουλιέλμου Κάιζερ. Ένας από αυτούς, ο Friedrich Embert ήταν μαθητής, μάλιστα, της Λούξεμπουργκ στην κομματική ακαδημία του SPD στο Βερολίνο, για να γίνει χρόνια αργότερα δήμιός της και, στη συνέχεια, πρώτος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με τις ευλογίες της τάξης των κεφαλαιοκρατών της Γερμανίας, που κάποτε υποτίθεται ότι αντιπάλευε...
Δεν είναι στις προθέσεις μας, ούτε ο χώρος κατάλληλος για μια εκτενή αναφορά στο θεωρητικό και πολιτικό έργο των δυο αυτών σπουδαίων επαναστατών που ανέδειξε το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα. Λίγους, ενδεχομένως, να ενδιαφέρει το γεγονός ότι έπεσαν θύματα, ανάμεσα στα άλλα και των δικών τους αντιφάσεων που οδήγησαν και στην ήττα της γερμανικής επανάστασης του 1918, μια ήττα που αν είχε αποφευχθεί ίσως η πορεία της ανθρώπινης ιστορίας να ήταν σήμερα διαφορετική. Εκείνο που έχει, σε κάθε περίπτωση τη σημασία του είναι το να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε, σε μια εποχή που η γνώση και η μνήμη διώκονται ως εγκλήματα καθοσιώσεως και που η ιστορία ξαναγράφεται από τους (προσωρινούς, έστω) νικητές. Τα λόγια της Ρόζας, από την άποψη αυτή είναι μια πολύτιμη παρακαταθήκη στους αγωνιστές του σήμερα: "...δε χάσαμε ακόμα και θα νικήσουμε, όσο δε θα έχουμε χάσει την ικανότητά μας να μαθαίνουμε...". Ακόμα και αν η ίδια πλήρωσε με τη ζωή της την αλήθεια αυτή, εμείς τουλάχιστον, ας διδαχθούμε εγκαίρως...
Τρία τραγούδια μνήμης συνοδεύουν το σημερινό θεματικό αφιέρωμα τιμής στους δυο νεκρούς ήρωες της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης: ο μελοποιημένος από τον Kurt Weil "επιτάφιος" στη Ρόζα Λούξεμπουργκ από τον Bertholt Brecht (Das Berliner Requiem, εδώ σε εκτέλεση της The London Sinfonietta με μαέστρο τον David Atherton), η ελληνική "εκδοχή" ενός μικρού αποσπάσματος από το παραπάνω ποίημα, σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και εκτέλεση Γιάννη Κούτρα, από το δίσκο "Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ" (Lyra, 1978) και, τέλος, η συγκλονιστική ερμηνεία της πρόσφατα αδικοχαμένης Μαρίας Δημητριάδη στη "Rosa Luxemburg" του Μάνου Ελευθερίου που κι αυτός, πολύ πιο πρόσφατα, μας άφησε. Η μουσική είναι κι εδώ του Θάνου Μικρούτσικου, από το δίσκο "Τροπάρια για Φονιάδες" (Lyra, 1977).
που το κορμί της παραχώσαν.
Έλεγε την αλήθεια
στους φτωχούς,
γιαυτό κι οι πλούσιοι τη σκοτώσαν...
(B. Brecht, Επιτάφιος στη Ρόζα Λούξεμπουργκ, 1919)
Σήμερα συμπληρώνονται 95 χρόνια από τη μέρα της δολοφονίας της μεγάλης Πολωνίδας επαναστάτριας, Ρόζας Λούξεμπουργκ και του εξέχοντος Γερμανού επαναστάτη Καρλ Λίμπκνεχτ, από τα "τάγματα εφόδου" (Freikorps) της Γερμανικής κυβέρνησης των Σοσιαλδημοκρατών, ως απάντηση στην εξέγερση των γερμανών εργατών το 1918. Οι δυο επιφανείς ηγέτες των επαναστατημένων γερμανών εργαζομένων συνελλήφθησαν στο Βερολίνο και η μεν Ρόζα ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου και ρίχθηκε στο ποτάμι, ο δε Καρλ πυροβολήθηκε στο κεφάλι από πίσω και παραχώθηκε σε κάποιο ανώνυμο νεκροταφείο μαζί με άλλα θύματα του αντεπαναστατικού πογκρόμ της εποχής. Τραγική ειρωνεία(;): οι επικεφαλής της κυβέρνησης του Βερολίνου που διέταξαν τη δολοφονία ήταν, μέχρι και δυο χρόνια πριν, στο ίδιο κόμμα (το SPD) με τη Λούξεμπουργκ και τον Λίμπκνεχτ, όταν οι τελευταίοι αποχώρησαν με άλλα επαναστατικά στοιχεία κάτω από την προδοτική στάση της πλειοψηφίας των σοσιαλδημοκρατών στο θέμα της στάσης απέναντι στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την ανακωχή που κήρυξε επίσημα το κόμμα με τη μοναρχική κυβέρνηση του Γουλιέλμου Κάιζερ. Ένας από αυτούς, ο Friedrich Embert ήταν μαθητής, μάλιστα, της Λούξεμπουργκ στην κομματική ακαδημία του SPD στο Βερολίνο, για να γίνει χρόνια αργότερα δήμιός της και, στη συνέχεια, πρώτος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με τις ευλογίες της τάξης των κεφαλαιοκρατών της Γερμανίας, που κάποτε υποτίθεται ότι αντιπάλευε...
Δεν είναι στις προθέσεις μας, ούτε ο χώρος κατάλληλος για μια εκτενή αναφορά στο θεωρητικό και πολιτικό έργο των δυο αυτών σπουδαίων επαναστατών που ανέδειξε το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα. Λίγους, ενδεχομένως, να ενδιαφέρει το γεγονός ότι έπεσαν θύματα, ανάμεσα στα άλλα και των δικών τους αντιφάσεων που οδήγησαν και στην ήττα της γερμανικής επανάστασης του 1918, μια ήττα που αν είχε αποφευχθεί ίσως η πορεία της ανθρώπινης ιστορίας να ήταν σήμερα διαφορετική. Εκείνο που έχει, σε κάθε περίπτωση τη σημασία του είναι το να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε, σε μια εποχή που η γνώση και η μνήμη διώκονται ως εγκλήματα καθοσιώσεως και που η ιστορία ξαναγράφεται από τους (προσωρινούς, έστω) νικητές. Τα λόγια της Ρόζας, από την άποψη αυτή είναι μια πολύτιμη παρακαταθήκη στους αγωνιστές του σήμερα: "...δε χάσαμε ακόμα και θα νικήσουμε, όσο δε θα έχουμε χάσει την ικανότητά μας να μαθαίνουμε...". Ακόμα και αν η ίδια πλήρωσε με τη ζωή της την αλήθεια αυτή, εμείς τουλάχιστον, ας διδαχθούμε εγκαίρως...
Τρία τραγούδια μνήμης συνοδεύουν το σημερινό θεματικό αφιέρωμα τιμής στους δυο νεκρούς ήρωες της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης: ο μελοποιημένος από τον Kurt Weil "επιτάφιος" στη Ρόζα Λούξεμπουργκ από τον Bertholt Brecht (Das Berliner Requiem, εδώ σε εκτέλεση της The London Sinfonietta με μαέστρο τον David Atherton), η ελληνική "εκδοχή" ενός μικρού αποσπάσματος από το παραπάνω ποίημα, σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και εκτέλεση Γιάννη Κούτρα, από το δίσκο "Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ" (Lyra, 1978) και, τέλος, η συγκλονιστική ερμηνεία της πρόσφατα αδικοχαμένης Μαρίας Δημητριάδη στη "Rosa Luxemburg" του Μάνου Ελευθερίου που κι αυτός, πολύ πιο πρόσφατα, μας άφησε. Η μουσική είναι κι εδώ του Θάνου Μικρούτσικου, από το δίσκο "Τροπάρια για Φονιάδες" (Lyra, 1977).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου